بررسی DeFi و نحوه عملکرد آن

DeFi (Decentralized Finance) یک سیستم مالی مبتنی بر بلاک‌چین است که واسطه‌هایی مانند بانک‌ها و کارگزارها را حذف کرده و به کاربران این امکان را می‌دهد که مستقیماً از طریق قراردادهای هوشمند به خدمات مالی دسترسی پیدا کنند. این سیستم بر روی شبکه‌های غیرمتمرکز کار می‌کند که عمدتاً شامل اتریوم است، اما بر روی بلاک‌چین‌های دیگری مانند Solana،  Binance Smart Chain و Avalanche نیز قابل اجراست.

 

نحوه عملکرد DeFi 

قراردادهای هوشمند
پلتفرم‌های DeFi بر روی قراردادهای هوشمند خوداجرا فعالیت می‌کنند که به صورت خودکار تراکنش‌ها را زمانی که شرایط مشخصی برآورده می‌شود، پردازش می‌کنند.

برنامه‌های غیرمتمرکز (DApps)
این برنامه‌ها خدمات مالی مانند وام‌دهی، وام‌گیری، معامله و استیک کردن را بدون نیاز به یک مقام مرکزی ارائه می‌دهند.

استخرهای نقدینگی
کاربران با واریز سرمایه به استخرها، به عملکرد کارآمد صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) و پروتکل‌های وام‌دهی کمک می‌کنند.

استیبل‌کوین‌ها و توکن‌ها
بسیاری از پلتفرم‌های DeFi از استیبل‌کوین‌ها (مانند USDT، DAI) برای حفظ ثبات و تسهیل تراکنش‌ها استفاده می‌کنند.

ییلد فارمینگ و استیک کردن
کاربران می‌توانند با ارائه نقدینگی، استیک کردن توکن‌ها یا مشارکت در پروتکل‌های وام‌دهی، جایزه دریافت کنند.

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs)
پلتفرم‌هایی مانند Uniswap و PancakeSwap به کاربران این امکان را می‌دهند که بدون نیاز به صرافی متمرکز، به صورت مستقیم ارزهای دیجیتال خود را معامله کنند.

توکن‌های حکومتی
برخی پلتفرم‌های DeFi مانند Aave و Compound توکن‌های حکومتی واریز می‌کنند که به دارندگان آن‌ها حق رای در تصمیم‌گیری‌های پروتکل می‌دهد.

 

دلیل اهمیت DeFi 

• حذف واسطه‌ها: هیچ بانک، کارگزار یا شخص ثالثی بر روی سرمایه شما کنترل ندارد.

• دسترسی بدون نیاز به مجوز و باز: هر کسی که به اینترنت دسترسی دارد، می‌تواند شرکت کند.

• شفافیت: تراکنش‌ها بر روی بلاک‌چین‌های عمومی ثبت می‌شوند که موجب تضمین مسئولیت‌پذیری می‌شود.

• فرصت‌های بازدهی بالا: کاربران می‌توانند از طریق استیک کردن، وام‌دهی و ییلد فارمینگ، درآمد غیرفعال کسب کنند.

 

پروتکل‌های اصلی DeFi و نحوه عملکرد آن‌ها

وام‌دهی و وام‌گیری (کسب سود یا دریافت وام)

• پلتفرم‌ها: Aave, Compound, MakerDAO

نحوه عملکرد:

• کاربران ارز دیجیتال خود را به استخر وام می‌دهند و سود دریافت می‌کنند.

• وام‌گیرندگان وثیقه (مانند اتریوم) قرار می‌دهند تا وام خود را در قالب استیبل‌کوین‌ها یا سایر دارایی‌ها دریافت کنند.

• هیچ چک اعتباری وجود ندارد – همه چیز بر اساس قراردادهای هوشمند انجام می‌شود.

 

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEXs) (معامله بدون واسطه)

• پلتفرم‌ها: Uniswap, SushiSwap, PancakeSwap

نحوه عملکرد:

• هیچ مقام متمرکزی بر روی معاملات نظارت ندارد.

• کاربران با استفاده از استخرهای نقدینگی به جای دفترچه سفارش، توکن‌ها را مبادله می‌کنند.

• تأمین‌کنندگان نقدینگی بخشی از کارمزدهای معاملاتی را دریافت می‌کنند.

 

ییلد فارمینگ و استخراج نقدینگی (حداکثرسازی درآمد غیرفعال)

• پلتفرم‌ها: Yearn Finance, Curve, Balancer

نحوه عملکرد:

• کاربران ارز دیجیتال خود را در استخرهای نقدینگی قرار می‌دهند یا استیک می‌کنند تا پاداش دریافت کنند.

• برخی پلتفرم‌ها توکن‌های حکومتی به عنوان پاداش اضافی ارائه می‌دهند (مانند COMP از Compound).

 

استیک کردن (کسب جایزه برای امنیت شبکه)

• پلتفرم‌ها: Lido, Rocket Pool

نحوه عملکرد:

• کاربران ارز دیجیتال خود (مانند ETH) را قفل می‌کنند تا به اعتبارسنجی تراکنش‌ها در بلاک‌چین‌های اثبات سهام (PoS) کمک کنند.

• جوایز استیک کردن در ازای این کمک‌ها دریافت می‌شود.

 

استیبل‌کوین‌ها و دارایی‌های مصنوعی (ارزهای دیجیتال متصل به دارایی‌های دنیای واقعی)

• پلتفرم‌ها: MakerDAO (DAI), Frax, Synthetix

نحوه عملکرد:

• استیبل‌کوین‌هایی مانند DAI قیمت ثابتی (مربوط به USD) دارند.

• دارایی‌های مصنوعی قیمت‌های دنیای واقعی (مانند سهام، طلا یا ارزهای فیات) را بدون اینکه مالک آن‌ها باشیم، دنبال می‌کنند.

 

ریسک‌ها و چالش‌های DeFi

ریسک‌های قراردادهای هوشمند

• اگر باگ یا آسیب‌پذیری در یک قرارداد هوشمند وجود داشته باشد، هکرها می‌توانند سرمایه را به سرقت ببرند (مثال: هک $600 میلیون Ronin).

• همیشه از پلتفرم‌های معتبر و با حسابرسی‌های دقیق استفاده کنید.

 

ضررهای موقتی (برای تأمین‌کنندگان نقدینگی)

• اگر قیمت توکن‌ها در یک استخر نقدینگی تغییرات قابل توجهی داشته باشد، ممکن است سود بالقوه‌ای که می‌توانستید از نگهداری آن‌ها کسب کنید را از دست بدهید.

راگ پول و خروج‌های ناگهانی

• برخی پروژه‌های DeFi توسط تیم‌های ناشناس راه‌اندازی می‌شوند که نقدینگی را برداشت کرده و ناپدید می‌شوند (کلاه‌برداری خروج).

• از پروژه‌های معتبر با سوابق خوب استفاده کنید.

 

عدم قطعیت مقرراتی

• دولت‌ها هنوز در حال بررسی نحوه تنظیم DeFi هستند که ممکن است بر روی پلتفرم‌های خاص در آینده تأثیر بگذارد.

 

کارمزدهای بالای گس (DeFi مبتنی بر اتریوم)

• تراکنش در اتریوم می‌تواند پرهزینه باشد، به ویژه در زمان‌های شلوغی.

• برخی کاربران برای کاهش هزینه‌ها به راه‌حل‌های لایه 2 مانند Arbitrum یا Optimism منتقل می‌شوند.

نتیجه‌گیری
DeFi در حال ایجاد تحول در دنیای اقتصاد است و فرصت‌های مالی آزادانه و با بازدهی بالا را فراهم می‌آورد. با این حال، خطراتی نیز به همراه دارد، بنابراین همیشه قبل از سرمایه‌گذاری تحقیقات خود را انجام دهید.